บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม กับวิธีการออกแบบเพื่อส่งเสริมการขาย

บรรจุภัณฑ์มีความสำคัญต่อตัวสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ต่างๆ เพราะช่วยปกป้องรักษาคุณภาพสินค้า ช่วยในการเก็บรักษา ป้องกันไม่ให้สินค้าเกิดความเสียหายจากการเคลื่อนย้าย เป็นตัวช่วยเพิ่มมูลค่าและส่งเสริมด้านการตลาด พิจารณาได้จาก บรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม ประเภท กล่องพิซซ่า หรือ แก้วกระดาษ หากมีการออกแบบให้โดดเด่นสวยงาม ยังช่วยกระตุ้นและสร้างความสนใจให้กับผู้บริโภคได้

ความหมายของบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม

บรรจุภัณฑ์ หมายถึง สิ่งที่ใช้ห่อหุ้มหรือใช้บรรจุผลิตภัณฑ์ รวมถึงภาชนะที่ใช้สำหรับขนส่งสินค้าจากผู้ผลิตไปถึงผู้บริโภค โดยวัตถุประสงค์เบื้องต้นของบรรจุภัณฑ์ผลิตขึ้นเพื่อรักษาผลิตภัณฑ์ให้คงสภาพหรือมีคุณภาพใกล้เคียงกับเมื่อแรกผลิต

สิ่งแวดล้อม หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเราทั้งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิตรวมทั้งสิ่งที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ และสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น ความหมายโดยรวมของสิ่งแวดล้อม คือ ทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบ ๆตัวเราประกอบด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ได้แก่ บรรยากาศ น้ำ ดิน แร่ธาตุ พืช สัตว์ สิ่งมีชีวิตอื่น ๆ  และทรัพยากรที่มนุษย์สร้างขึ้น ได้แก่ ถนน เขื่อนกั้นน้ำ สาธารณูปการต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์

ความหมายของบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม จึงหมายถึง สิ่งที่ใช้ห่อหุ้มสินค้า รวมถึงภาชนะที่ใช้บรรจุสินค้าเพื่อการขนส่งหรือจัดส่งสินค้าจากผู้ผลิตไปถึงผู้บริโภค ผลิตจากวัสดุธรรมชาติที่นำมาใช้แล้วปลอดภัยต่อสิ่งมีชีวิตและไม่ส่งผลกระทบสภาพแวดล้อมทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมที่ผู้ประกอบการนิยมใช้ มีทั้งแบบสำเร็จรูปที่โรงงานผลิตออกมาวางจำหน่าย และสั่งผลิตตามรูปแบบที่ต้องการ อาทิเช่น กระดาษฝอย กระดาษรองกล่อง กระดาษปูพื้นรถยนต์ กระดาษรองจาน หรือ กล่องกระดาษใส่อาหาร กระดาษลูกฟูกม้วน 2 ชั้น กล่องไฮบริด และอื่น ๆ

ความสำคัญของบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม

จากผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่มีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย  และขยะบรรจุภัณฑ์ก็ถือเป็นหนึ่งในหลายปัจจัยที่ส่งผลกระทบโดยตรงได้แก่การที่อุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์เป็นแหล่งใช้พลังงาน ทั้งการใช้สารบางประเภท เช่น CFC (Chlorofluorocarbons)  ในกระบวนการผลิตและแปรรูป ส่งผลต่อการทำลายโอโซนในชั้นบรรยากาศ และยังเป็นปัญหาจากบรรจุภัณฑ์ที่ใช้แล้วก่อให้เกิดขยะอยู่ตามแหล่งชุมชน ในแม่น้ำลำคลอง นอกจากทำลายสิ่งแวดล้อมและภูมิทัศน์แล้วยังก่อให้เกิดมลพิษจากการกำจัดขยะที่ไม่ถูกวิธี เช่นการเผาทำลาย หรือขยะที่กลายเป็นปัญหาทำให้น้ำเน่าเหม็นส่งผลต่อปัญหาสุขภาพของคนในชุมชน

ปัญหาขยะบรรจุภัณฑ์เหล่านี้ ทำให้บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมเข้ามามีบทบาทสำคัญ โดยมีการพัฒนาและปรับเปลี่ยนการใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเพื่อผลิตบรรจุภัณฑ์ตามเทรนด์การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เช่น กล่องกระดาษใส่ขนม กล่องกระดาษใส่อาหาร ชามกระดาษ ถาดกระดาษ ถาดใส่แก้ว แก้วกระดาษ ถ้วยกระดาษ และบรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติรูปแบบอื่น ๆ

บรรจุภัณฑ์รักษ์โลก ช่วยส่งเสริมกิจกรรมทางด้านการตลาด

กระแสภาวะโลกร้อน สภาพอากาศแปรปรวน ภัยพิบัติและมลภาวะที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ ทำให้เกิดการรับรู้และตระหนักถึงความสำคัญของการเลือกใช้บรรจุภัณฑ์รักษ์โลก เพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เนื่องจาก บรรจุภัณฑ์พลาสติก โฟม โลหะ และอื่น ๆ ที่ย่อยสลายได้ยาก การออกแบบหรือเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติ จึงมีส่วนสำคัญที่จะช่วยลดปัญหาภาวะโลกร้อนได้เป็นอย่างดี

นอกจากนั้น บรรจุภัณฑ์ทุกประเภท เช่น กล่องพิซซ่า กระดาษรองกล่อง กระดาษลูกฟูก 5 ชั้น กล่องกระดาษใส่อาหาร กล่องไก่ทอด กล่องหมูทอด และอีกหลากหลายรูปแบบ เป็นตัวแทนของกระบวนการส่งเสริมการขายทางด้านการตลาด สามารถสร้างความแตกต่างให้กับแบรนด์สินค้าหรือทำให้สินค้าและบรรจุภัณฑ์มีความโดดเด่นเหนือคู่แข่งที่จำหน่ายสินค้าประเภทเดียวกัน ได้เป็นอย่างดี การออกแบบบรรจุภัณฑ์และการเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติ ช่วยส่งเสริมกิจกรรมด้านการตลาด ดังนี้

1. การใช้บรรจุภัณฑ์ช่วยโฆษณาประชาสัมพันธ์

การออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก ต้องออกแบบให้จำง่าย มีลักษณะที่โดดเด่นและมีเอกลักษณ์ เช่น การออกแบบด้วยกราฟิกที่สะดุดตา เมื่อกลุ่มลูกค้าหรือผู้บริโภคได้รับฟังโฆษณามาบ้าง หรือมองเห็นรูปลักษณ์ของบรรจุภัณฑ์ ก็สามารถรับรู้หรือจดจำได้ ณ จุดที่ขายโดยไม่ต้องให้กลุ่มลูกค้าสอบถามจากพนักงานหรือมองหา

2. การออกแบบให้สะดวกต่อการเพิ่มช่องทางการจำหน่าย

การพัฒนาของเทคโนโลยีและความทันสมัยของเทคโนโลยีสารสนเทศ ทำให้การติดต่อสื่อสารทำได้กว้างไกลและไร้พรมแดน การจัดจำหน่ายสินค้าทำได้หลากหลายช่องทางและหลายรูปแบบ ธุรกิจออฟไลน์และออนไลน์ ถูกประยุกต์ผสมผสานการจัดจำหน่ายเข้าด้วยกัน การออกแบบบรรจุภัณฑ์ จึงต้องพิจารณาให้เหมาะสม อาจออกแบบโดยเพิ่มหรือลดปริมาณต่อหน่วยเพื่อลดค่าใช้จ่ายในการขนส่ง สะดวกต่อกลุ่มลูกค้าที่ต้องการซื้อปลีกและซื้อปริมาณมาก เช่น ออกแบบกล่องกระดาษ กล่องกระดาษลูกดฟูก สำหรับบรรจุสินค้าทั้งปลีกและส่ง และสามารถจัดโปรโมชั่นหรือจัดกิจกรรมในการจำหน่ายได้ง่าย ตัวอย่างเช่น จัดสินค้าเป็นแพ็ค เพื่อรับส่วนลด

3. ออกแบบบรรจุภัณฑ์รูปแบบใหม่เพื่อเจาะกลุ่มลูกค้า

การส่งเสริมกิจกรรมด้านการตลาด แม้จะจัดจำหน่ายสินค้าประเภทเดียว แต่การออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้มีรูปแบบใหม่ๆ เพื่อเจาะกลุ่มลูกค้า เจาะตลาดใหม่ก็มีความสำคัญและจำเป็นต่อการสร้างยอดขาย หรือนอกจากการออกแบบและเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติเพื่อให้ได้รูปแบบที่แตกต่าง บางครั้งก็จำเป็นต้องเปลี่ยนตราสินค้าใหม่ด้วย

4. ออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อต่อยอดสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่

การออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก เพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม แนวทางการส่งเสริมกิจกรรมด้านการตลาดที่สามารถสร้างยอดขายและพัฒนาต่อยอดองค์กรธุรกิจให้เติบโตได้อย่างเห็นผล ก็คือเมื่อมีการปรับเปลี่ยนการใช้บรรจุภัณฑ์รักษ์โลกหรือออกแบบผลิตบรรจุภัณฑ์เป็นของแบรนด์โดยเฉพาะ และมีการผลิตสินค้าชนิดใหม่ๆซึ่งต่อยอดจากสินค้าเดิม สามารถออกแบบบรรจุภัณฑ์เพียงรูปแบบเดียวแต่ใช้สีใหม่ให้มีความสัมพันธ์กับตัวสินค้าแต่ละประเภท ตัวอย่างเช่น พัฒนาต่อยอดสินค้าตัวใหม่จากการจำหน่ายพริกแกงเขียวหวาน ปรับเพิ่มเป็น พริกแกงเขียวหวานสูตรปักษ์ใต้ ซึ่งการคงตราสินค้าและรูปแบบบรรจุภัณฑ์ไว้เปลี่ยนเพียงสีและลวดลายของกล่องกระดาษหรือโลโก้ เป็นการรักษาความสัมพันธ์ของกลุ่มลูกค้าเดิมไว้และสร้างฐานลูกค้าใหม่เพิ่มขึ้นมา

5. การออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก ในลักษณะส่งเสริมการขาย

การออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก ประเภท กล่องกระดาษลูกฟูก กล่องพิซซ่า / กระดาษรองอาหาร กล่องไฮบริด และอื่น ๆ เพื่อจัดกิจกรรมส่งเสริมการขาย จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องออกแบบบรรจุภัณฑ์ใหม่ เป็นการเน้นให้กลุ่มผู้บริโภครับรู้ว่ามีการเพิ่มปริมาณสินค้า หรือมีการจัดจำหน่ายโดยบรรจุเป็นแพ็ค มีการลดราคาสินค้า หรือการแถมสินค้า เนื่องจากรายละเอียดที่ระบุไว้บนบรรจุภัณฑ์ มีส่วนกระตุ้นให้ผู้บริโภคต้องการซื้อได้โดยยังไม่มีความจำเป็นต้องซื้อ

6. การออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้มีตราสินค้า

ตราสินค้าช่วยสร้างการจดจำที่ดีต่อผลิตภัณฑ์ การออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกให้มีตราสินค้าหรือมีโลโก้ของแบรนด์ติดไว้อย่างชัดเจน จึงเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็น

7. การออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกโดยการเปลี่ยนรูปทรงและขนาด

กิจกรรมส่งเสริมการขายอีกรูปแบบหนึ่ง ที่ผู้ประกอบการส่วนใหญ่อาจไม่ได้ให้ความสำคัญ ก็คือ โดยปกติสินค้าหรือผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดจะมีวัฎจักรของสินค้า หมายถึง รูปแบบของสินค้าและบรรจุภัณฑ์เมื่อถึงช่วงหนึ่ง จำเป็นที่จะต้องมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบหรือเปลี่ยนโฉมของบรรจุภัณฑ์เพื่อยืดอายุของวัฎจักรในบางกรณี การเปลี่ยนรูปทรงและขนาดให้ดูแปลกใหม่ เช่น การออกแบบกล่องกระดาษลูกฟูก กล่องกระดาษ หรือบรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม โดยอาจออกแบบให้เป็นนวัตกรรมบรรจุภัณฑ์รูปแบบใหม่ๆ ใช้วัสดุจากธรรมชาติที่คิดค้นและวิจัยขึ้นมาใหม่ มีขนาดเล็กลงหรือใหญ่ขึ้น ถือเป็นกิจกรรมที่สามารถส่งเสริมการขายได้ทั้งสิ้น

แนวทางการการออกแบบบรรจุภัณฑ์ เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม

การออกแบบออกแบบบรรจุภัณฑ์ เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม ถือเป็นกิจกรรมอย่างหนึ่งที่นอกจากส่งเสริมด้านการตลาดทำให้แบรนด์สินค้าเป็นที่จดจำด้วยการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมแล้ว ยังสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กรธุรกิจ ที่มีความรับผิดชอบต่อสังคม แนวทางการออกแบบบรรจุภัณฑ์ เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม ยังเป็นกลยุทธ์สำคัญและมีขั้นตอนการออกแบบที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ประกอบการและองค์กรธุรกิจ ดังนี้

1. การออกแบบให้บรรจุภัณฑ์มีส่วนประกอบที่เหมาะสม

แนวทางการออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม ปัจจัยแรกได้แก่การลดส่วนประกอบในการออกแบบให้มีความเหมาะสม ใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์อย่างมีคุณค่าและยังเป็นการลดปริมาณขยะไปในตัว เช่น พิจารณาถึงความเหมาะสมของส่วนประกอบต่าง ๆ ที่อาจลดลงได้ ตัวอย่างเช่น บรรจุภัณฑ์ชั้นนอก ฟิล์มห่อหุ้มแต่ละชั้น ป่ายห้อยข้างบรรจุภัณฑ์ สติกเกอร์ และเทปกาวที่ปิดฝากล่องกระดาษ กล่องลูกฟูก และบรรจุภัณฑ์อื่น ๆ

2. การออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้มีน้ำหนักเบา

การออกแบบทำให้บรรจุภัณฑ์มีน้ำหนักเบา ด้วยการลดปริมาณวัสดุที่ใช้ผลิตบรรจุภัณฑ์ให้น้อยลง  เป็นการประหยัดทรัพยากรธรรมชาติ และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมโดยตรงโดยที่บรรจุภัณฑ์เหล่านั้นยังทำหน้าที่ปกป้องสินค้าได้ดีเท่าเดิม

3. การออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมโดยการนำกลับมาใช้ใหม่ได้

การออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อให้สามารถนำกลับมาใช้ซ้ำ ก็คือการทำให้บรรจุภัณฑ์มีอายุการใช้งานที่ยาวขึ้น เพื่อให้สามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้หลายครั้ง การนำกลับมาใช้ใหม่เป็นการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี แต่ทั้งนี้การออกแบบและเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์จะต้องมีความแข็งแรงทนทานต่อการนำกลับมาใช้ใหม่

4. การออกแบบเพื่อให้นำกลับมาผลิตใหม่

การออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมในลักษณะนี้ เป็นการออกแบบเพื่อนำชิ้นส่วนบรรจุภัณฑ์ เช่น กล่องกระกาษ กล่องกระดาษลูกฟูก กระดาษฝอย กระดาษรองกล่อง กล่องไฮบริด กล่องเก็บเอกสาร  กล่องใส่เอกสาร กระดาษลูกฟูกม้วน 2 ชั้น และบรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติอื่น ๆ กลับมาทำใหม่หรือเข้าเข้ากระบวนการผลิตเป็นบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกแบบใหม่ ๆ ออกมาใช้ แนวทางนี้จะเป็นวิธีป้องกันไม่ให้มีขยะบรรจุภัณฑ์หรือทำให้ขยะลดน้อยลง เป็นการลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ และลดการกำจัดขยะหลังจากใช้แล้ว

5. การออกแบบเพื่อให้นำไปรีไซเคิลใหม่

การรีไซเคิลเป็นการนำเอาบรรจุภัณฑ์ไปแปรรูปใหม่ โดยผู้ออกแบบจะมีแนวทางในการออกแบบเพื่อให้เหมาะสำหรับการนำไปรีไซเคิล ซึ่งขั้นตอนการออกแบบจะพิจารณาเลือกใช้วัสดุที่เป็นเนื้อเดียวกัน จะช่วยให้สะดวกต่อการนำไปรีไซเคิล

6. การออกแบบบรรจุภัณฑ์ เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม ให้สามารถกำจัดทิ้งได้อย่างปลอดภัย

สำหรับแนวทางการการออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม ให้สามารถกำจัดทิ้งได้อย่างปลอดภัย การออกแบบสามารถพิจารณาขั้นการกำจัด 3 แนวทางต่อไปนี้เป็นองค์ประกอบ

1. การหมักขยะให้ย่อยสลายตามธรรมชาติ การออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมให้สามารถกำจัดทิ้งได้อย่างปลอดภัย ที่นักออกแบบพิจารณาจากองค์ประกอบในข้อนี้ คุณสมบัติของวัสดุที่นำมาผลิตเป็นบรรจุภัณฑ์ จะต้องมีส่วนผสมหรือมาจากสารอินทรีย์ เช่น กระดาษ ไม้ พลาสติกที่ย่อยสลายได้เพราะทำจากแป้ง เช่น กล่องไฮบริด ซึ่งเป็นบรรจุภัณฑ์กระดาษมีฝาพลาสติกปิด และสามารถย่อนสลายได้ทางชีวภาพ
2. การนำขยะไปถมที่เพื่อให้ขยะสลายตัวเอง การออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมให้สามารถกำจัดทิ้งได้อย่างปลอดภัย ได้แก่การเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติ เป็นวัสดุหลัก เนื่องจากขยะจะถูกย่อยสบายด้วยจุรินทรีย์ การย่อยสลายจะทำได้ดียิ่งขึ้นเมื่อเกิดความชื้น
3. การเผาทำลายขยะ เป็นการออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม โดยการทำลายขยะที่สามารถนำพลังงานกลับมาใช้ได้อีก และการออกแบบต้องคำนึงถึงการเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์ที่นำไปเผาทำลายแล้ว เกิดมลภาวะทางอากาศได้น้อยที่สุด

7.การออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้เหมาะกับสินค้าโดยเฉพาะ

การออกแบบบรรจุภัณฑ์ นักออกแบบหรือผู้ประกอบการที่พิจารณาถึงลักษณะของสินค้าควบคู่ไปด้วย จะพบว่าสามารถลดการใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์ลงได้ หรือปรับเปลี่ยนรูปแบบของบรรจุภัณฑ์ให้เหมาะสมกับประเภทของสินค้า เช่น การออกแบบกล่องกระดาษ  กล่องกระดาษลูกฟูก หรือกล่องกระดาษฝาปิด สำหรับบรรจุสินค้าประเภทผักผลไม้ ให้เป็นการใช้กระดาษลูกฟูกหรือลอนกระดาษลูกฟูกเพื่อใช้หีบห่อแทน

ลักษณะและรูปแบบบรรจุภัณฑ์กระดาษ

กระดาษเป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติที่นิยมนำมาออกแบบเป็นบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกได้หลากหลายประเภทและหลายรูปแบบ ด้วยคุณสมบัติของกระดาษที่นำมาผลิตเป็นบรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม กล่องกระดาษ กล่องกระดาษลูกฟูก กล่องกระดาษใส่ขนม กล่องกระดาษใส่อาหาร และอื่น ๆ เพื่อใช้ทดแทนกล่องโฟมและพลาสติก ได้อย่างมีคุณภาพ และยังมีต้นทุนต่ำ น้ำหนักเบา สะดวกต่อการจัดพิมพ์ลวดลายหรือออกแบบหรือการปรับเปลี่ยนรูปทรงให้เหมาะสมกับสินค้าได้ง่าย ลักษณะของบรรจุภัณฑ์ประเภทกระดาษ มีหลายรูปแบบ อาทิเช่น

1. กล่อง ได้แก่ กล่องกระดาษแข็งแบบพับ และกล่องกระดาษแข็งแบบตายตัว เช่น กล่องเก็บเอกสาร กล่องใส่เอกสาร กล่องพัสดุ กล่องไปรษณีย์ กล่องพิซซ่า กล่องไก่ทอด กล่องหมูทอด กล่องไฮบริด กล่องใส่อาหาร และกล่องที่ออกแบบให้เหมาะสมกับสินค้าโดยเฉพาะ ตัวอย่างกล่องใส่ผักผลไม้
2. ถุงและซองกระดาษ วัสดุที่นำมาออกแบบและผลิตเป็นบรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ ได้แก่ กระดาษดราฟท์ ประโยชน์ในการนำไปใช้เหมาะสำหรับผลิตภัณฑ์ประเภทเครื่องอุปโภคบริโภค ปัจจุบันยังนิยมออกแบบเพื่อใช้สำหรับเป็นบรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม เนื่องจากถุงหรือซองกระดาษยังสามารถใช้เป็นสื่อโฆษณาประชาสัมพันธ์ที่แสดงเอกลักษณ์และรายละเอียดของสินค้าและแบรนด์ แสดงชื่อหรือที่อยู่ของผู้ผลิตได้ง่าย

คุณสมบัติของกระดาษสำหรับออกแบบบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก

กระดาษเป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติที่ได้จากเยื่อไม้ในรูปของเส้นใยต่าง ๆ จากพืชและไม้เศรษฐกิจ สำหรับบรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มนิยมใช้เส้นใยที่ผลิตขึ้นมาใหม่ ส่วนบรรจุภัณฑ์บางประเภท เช่น กล่องกระดาษ กระดาษฝอย พาเลทกระดาษ ถาดใส่แก้ว กล่องเก็บเอกสาร และกล่องใส่เอกสาร อาจใช้เยื่อกระดาษเก่าจากการรีไซเคิล ซึ่งการนำมาใช้ออกแบบขึ้นอยู่กับประเภทของสินค้าเป็นสำคัญ คุณภาพของบรรจุภัณฑ์กระดาษขึ้นอยู่กับเส้นใยที่นำมาเป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์ ดังนี้

1. ความยาวของเส้นใย ซึ่งเส้นใยที่ใช้เป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก มีทั้งชนิดสั้นและยาว ความยาวของเส้นใยจะมีผลต่อคุณสมบัติของบรรจุภัณฑ์กระดาษ
2. ชนิดของเส้นใย เส้นใยจากธรรมชาติ ที่นำมาเป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก จะมีทั้งเส้นใยยาวและเส้นใยสั้น ซึ่งทั้ง 2 ชนิด ทำให้บรรจุภัณฑ์กระดาษมีความแตกต่างกัน ดังนี้
   • เส้นใยสั้น จะมีความยาวประมาณ 18 นิ้ว หรืออยู่ในช่วง 2-46 เซนติเมตร ส่วนใหญ่เป็นเส้นใยที่ได้จากธรรมชาติทั้งหมด คุณภาพของเส้นใยชนิดนี้จะวัดจากความละเอียดของเส้นใย เพราะเส้นใยที่มีความละเอียดมากหรือเส้นเล็ก จะทำให้บรรจุภัณฑ์กระดาษมีคุณภาพที่ดีกว่า
   • เส้นใยยาว  เส้นใยชนิดนี้จะมีความยาวต่อเนื่องไม่สิ้นสุด และเส้นใยยาวส่วนใหญ่เป็นเส้นใยประดิษฐ์ที่ผลิตในอุตสาหกรรม
3. ขนาดของเส้นใย ขนาดของเส้นใยทำให้คุณสมบัติของบรรจุภัณฑ์มีคุณภาพที่แตกต่างกัน เส้นใยที่เล็กจะทำให้ได้เนื้อกระดาษที่ละเอียด เหมาะสำหรับการจัดพิมพ์ และมีคุณภาพ

ประสิทธิภาพของบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก

บรรจุภัณฑ์รักษ์โลกหรือบรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อม นอกจากการออกแบบจะเลือกใช้กระดาษซึ่งเป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติ เป็นวัสดุหลักเพื่อง่ายต่อการกำจัดขยะ เพราะสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ นำไปใช้ประโยชน์ทางการเกษตรและสามารถหมุนเวียนนำกลับมาใช้ได้ใหม่ โดยการนำไปเข้ากระบวนการผลิตหรือรีไซเคิล นักออกแบบหรือผู้ประกอบการยังต้องพิจารณาถึงประสิทธิภาพของบรรจุภัณฑ์เหล่านี้ด้วย ซึ่งประสิทธิภาพของบรรจุภัณฑ์รักษ์โลกขึ้นอยู่กับวัสดุที่นำมาใช้ เช่น

1. สามารถป้องกันความชื้นได้ดี หมายถึงไอของความชื้นจะไม่สามารถผ่านได้เลย เช่น กล่องไก่ทอด กล่องหมูทอด กล่องพัสดุ หรือกล่องไปรษณีย์ เป็นต้น
2. ต้านความชื้นได้ดี หมายถึง สามารถป้องกันความชื้นได้ในช่วงระยะเวลาหนึ่ง หรือไอความชื้นสามารถซึมผ่านได้ในระยะยาว
3. อากาศผ่านได้ หมายถึง บรรจุภัณฑ์ประเภทถุงกระดาษ หรือกล่องกระดาษ กล่องกระดาษลูกฟูก สำหรับบรรจุสินค้าบางประเภทที่ต้องระบายความร้อนหรือความอับชื้นเพื่อไม่ให้สินค้าเน่าเสีย เช่น ผัก ผลไม้
4. กระดาษที่นำมาออกแบบและผลิตมีคุณสมบัติในการต้านไขมันหรือน้ำมันได้เป็นอย่างดี
5. กระดาษต้องมีความหนาและ มีน้ำหนักที่ได้ตามมาตรฐาน
6. กระดาษที่นำมาออกแบบและใช้เป็นวัสดุบรรจุภัณฑ์ จะต้องมีความแข็งตัวหรือมีความคงทนต่อการโค้งงอ
7. กระดาษมีคุณสมบัติในการต้านแรงฉีกขาดและทิ่มทะลุได้ดี กระดาษมีความเหนียว
8. ความขาวสว่างของกระดาษ เป็นคุณสมบัติอย่างหนึ่งที่ทำให้บรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม เช่น แก้วกาแฟกระดาษ จานกระดาษ ถ้วยกระดาษ เป็นบรรจุภัณฑ์ที่มีคุณภาพ

ฉลากเพื่อสิ่งแวดล้อมบนบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก

บรรจุภัณฑ์รักษ์โลกที่ผลิตจากวัสดุธรรมชาติ ทั้งกล่องกระดาษ กล่องลูกฟูก และอื่น ๆ จะมีฉลากหรือสัญลักษณ์เพื่อสิ่งแวดล้อมพิมพ์ติดไว้ที่บรรจุภัณฑ์เพื่อสร้างมาตรฐานให้กับสินค้า และดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค นอกจากนั้น ฉลากสิ่งแวดล้อมยังเป็นกลไกการให้ข้อมูลที่ทำให้ผู้บริโภคทราบว่าผลิตภัณฑ์ที่ใช้เน้นคุณค่าทางสิ่งแวดล้อม ตามมาตรฐาน ISO  ฉลากสิ่งแวดล้อม แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

1.ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 1 ( ISO14024)

ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 1 เป็นสัญลักษณ์ที่มอบให้กับผลิตภัณฑ์ที่ปฏิบัติตามเงื่อนไขและมีคุณสมบัติตรงตามข้อกำหนด หลักการพิจารณาเพื่อมอบฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 1 โดยองค์กรอิสระที่ไม่มีส่วนได้ส่วนเสียจะใช้วิธีพิจารณาผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมแบบตลอดวัฏจักรชีวิต สำหรับในประเทศไทยฉลากประเภทนี้ได้แก่ “ฉลากเขียว”

2.ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 2 ( ISO14021)

ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 2 เป็นฉลากที่ผู้ผลิต ผู้จัดจำหน่าย หรือ ผู้ส่งออก เป็นผู้บ่งบอกความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม หรือแสดงค่าทางสิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์ตนเอง แสดงในรูปของข้อความ หรือสัญลักษณ์ รูปภาพ เช่น ระบุข้อความหรือสัญลักษณ์การนำกลับมาใช้ใหม่ไว้ที่ กล่องกระดาษ กล่องกระดาษลูกฟูก และจะไม่มีองค์กรกลางในการดูแล แต่ทางผู้ผลิต จะต้องสามารถหาหลักฐานมาแสดงเมื่อมีคนสอบถาม ดังนั้น ฉลากประเภทนี้ผู้ผลิตสามารถทำการศึกษาหรือประเมินผลได้ด้วยตนเอง

3.ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 3 ( ISO14025)

ฉลากสิ่งแวดล้อมประเภทที่ 3 จะบ่งบอกถึงผลกระทบของผลิตภัณฑ์ต่อสิ่งแวดล้อม ฉลากประเภทนี้จะมีหน่วยงานอิสระหรือองค์กรกลางทำหน้าที่ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล โดยการใช้เครื่องมือการประเมินผลกระทบตลอดวัฏจักรชีวิตของสิ่งแวดล้อม ก่อนที่จะแสดงข้อมูลไว้ที่บรรจุภัณฑ์

บทสรุป

บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมกับวิธีการออกแบบเพื่อส่งเสริมการขาย เกิดจากการรับรู้ของสังคมว่าการเลือกใช้บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้น และรับรู้ว่าการเลือกใช้บรรจุภัณฑ์เพื่อสิ่งแวดล้อมช่วยลดปริมาณขยะ ทำให้องค์กรธุรกิจขนาดใหญ่และผู้ประกอบการรายย่อยมีความตระหนักต่อการออกแบบและเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติ เพื่อให้ได้บรรจุภัณฑ์ที่นอกจากเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติแล้ว ยังศึกษา วิจัย คิดค้น และออกแบบให้เกิดเป็นนวัตกรรมบรรจุภัณฑ์รูปแบบใหม่ๆให้เหมาะกับผลิตภัณฑ์และสามารถเพิ่มมูลค่าทำให้ผลิตภัณฑ์มีความน่าสนใจมากขึ้น เช่น การออกแบบกล่องข้าวกระดาษ กล่องกระดาษใส่อาหารที่สามารถอุ่นในไมโครเวฟได้ แก้วน้ำกระดาษ แก้วกาแฟกระดาษ หรือบรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มทำจากกระดาษที่สามารถใส่อาหารได้ทั้งร้อนและเย็น การเลือกใช้บรรจุภัณฑ์รักษ์โลกทั้งแบบสำเร็จรูปที่โรงงานผลิตออกมาวางจำหน่ายและสั่งผลิตตามรูปแบบที่ผู้ประกอบการหรือองค์กรธุรกิจต้องการ ยังเป็นกลยุทธ์ที่ใช้ส่งเสริมการขายและสร้างการมีส่วนร่วมของผู้บริโภค ช่วยให้สินค้าเป็นที่จดจำได้อย่างมีประสิทธิภาพ